حوزه هنری و شهرداری دنبال فروشند نه فیلم های ارزشمند + فیلم

فیلم سینمایی «این جمعیت قابل کنترل» اثری با محوریت خانواده است که در آن به فریضه حج نیز پرداخته می شود. این کار سینمایی در شرایطی که سینماها تمام قد در اختیار فیلم های کمدی هستند روی پرده رفت اما متاسفانه به دلیل نبود حمایت مدیرانی که ادعای حمایت از آثار ارزشی را دارند نتوانست در گیشه آنگونه که باید دیده شود.

مهرداد فرید تهیه کننده، کارگردان، فیلمنامه نویس ایرانی است و از سال 1381 تاکنون مشغول فعالیت در عرصه فیلمسازی است و کارگردانی فیلم های سینمایی «دعوتنامه»، «بی تابی بیتا»، «زن ها شگفت انگیزند»، «از ما بهترون»، «هم خانه» و «آرامش در میان مردگان» را برعهده داشته است.

متین اوجانی که در آثاری همچون فیلم های «خسیس»، «تاوان»، «پرونده هاوانا» و سریال های «تقاطع»، «محکومین 2»، «شاید برای شما اتفاق بیافتد» و همچنین سابقه حضور در نمایش های «مرگ هیتلر به روایت تلفنچی»، «جعفرخان از فرنگ آمده» را به عنوان بازیگر در کارنامه هنری خود دارد. پیش از کارگردانی «این جمعیت قابل کنترل»، ساخت «چمدان های خالی»، «عاریه»، «یه اتفاق ساده»، فیلم کوتاه «شیب» و نمایش «مرگ هیتلر به روایت تلفنچی را نیز برعهده داشته است.

«این جمعیت قابل کنترل» داستان مادری 80 ساله در خانواده ای پرجمعیت در جنوب شهر است. او همیشه در آرزوی سفر به مکه و زیارت خانه خدا بوده است. پسر کوچک او بعد از چند سال موفق می شود نوبت سفر حج شخص دیگری را برای مادر خریداری کند. همه ی خانواده با خوشحالی در حال تدارک سفر مادر هستند. اما پسر بزرگ خانواده ناخواسته اتفاقی را رقم زده که مادر به هیچ عنوان نمی تواند به این سفر برود. هیچ کس قادر به گفتن حقیقت به مادر نیست. تا اینکه نوه پسری، در کمال ناباوری و به دور از چشم بقیه خانواده، مادر را به آرزویش می رساند.

ایکنا با مهرداد فرید؛ تهیه کننده و متین اوجانی؛ کارگردان این فیلم نشستی برگزار کرده که در ادامه با آن همراه می شویم.

ایکنا - بحث پیرامون فیلم «این جمعیت قابل کنترل» را از آقای مهرداد فرید؛ تهیه کننده فیلم آغاز می کنیم. به عنوان سینماگری که هم در مقام کارگردان و هم به قامت تهیه کننده در سینما فعالیت دارید چرا قبول کردید در این پروژه حضورداشته باشید؟

فرید: فیلمنامه این کار توسط آقای اوجانی؛ کارگردان اثر به من پیشنهاد شد. وقتی سناریو را خواندم دریافتم فیلم هم ظرفیت های خوبی برای تبدیل شدن به یک اثر سینمایی دارا است هم اینکه کاری است که در آن پیامی ارزشمند و فاخر مورد توجه قرار گرفته است. این فیلم از نگاه من اثری ارزشمند است چون معتقدم هر فیلمی خود بنیاد می تواند اثری درخور توجه باشد. در ضمن کیفیت فیلم را فروش یا اینکه منتقدان از آن اثر چگونه یاد می کنند مشخص نمی کند بلکه حرفی که در فیلم زده می شود عاملی برای موفقیت اثر است.

var player = videojs('player_379271_3720554',{ techOrder: [ "html5" , "flash"],poster:'',width:400,height:300}); videojs.addLanguage('en', {"No compatible source was found for this media.": "مشاهده ی ویدیو نیاز به پشتیبانی مرورگر از codec h264 یا نصب فلش پلیر دارد."}); player.one('play', (function(){ $.post('/fa/ajax/news/video/3720554',{},function (data) {}); })); کد ویدیو دانلود فیلم اصلی

فیلم های بسیاری در تاریخ سینما وجود داشته اند که در زمان خود هیچ گونه موفقیتی در گیشه به دست نیاورده اند اما با گذر زمان ارزش های اثر شناخته شده و حتی در دانشگاه به عنوان الگو مورد تدریس قرار گرفته اند. جدا از این موضوع دو مفهوم خانواده و فریضه حج از آن دست نکاتی بود که به شخصه به آن تعلق خاطر دارم و فکر می کنم این دو خصیصه به هر فیلمی وزن و اعتبار می بخشد.

ایکنا – آقای اوجانی. به عنوان یک فیلمساز جوان تجربه ساخت چند فیلم تلویزیونی را داشته اید. چه شد که برای اولین کار سینمایی موضوع حج و خانواده را محور فیلمتان قرار دادید آن هم در شرایطی که می دانید در سینمای امروز فیلم های کمدی هستند که در گیشه با استقبال مواجه می شوند؟

اوجانی: همان گونه که گفتید من قبلاً تجربه ساخت شش تله فیلم را برای شبکه نمایش خانگی داشته ام هرچند به دلیل بوروکراسی هایی که در تلویزیون وجود دارد نتوانستم برای تلویزیون فیلمی بسازم. به هرحال بعد از ساخت تله فیلم ها تصمیم گرفتم ادامه فیلمسازی خود را در سینما دنبال کنم. طرح و ایده این فیلم توسط یکی از دوستانم «امیرمحمد عبدی» به من پیشنهاد شد؛ طرحی که در زندگی خودم نیز ما به ازای خارجی داشت. طرح آقای عبدی را «روناک برخوردار» به نگارش درآورد و در نهایت فیلم جلوی دوربین رفت. وقتی تهیه کننده و سرمایه گذار مشخص شد به من توصیه کردند فیلم کمدی بسازم چون می گفتند با یک سرمایه گذاری 10 یا 20 میلیاردی به راحتی با یک فیلم طنز می توان به سوددهی رسید اما من دوست داشتم داستانی را کار کنم که نسبت به آن تعلق خاطر دارم.

در این فیلم روی خانواده تأکید فراوان دارم. فیلم می خواهد بگوید قدر بزرگان خانواده را تا زمانی که زنده هستند بدانیم. عموم خانواده ها وقتی بزرگ ترهایشان از دنیا می روند دیگر آن همدلی و نزدیکی گذشته را با هم ندارند. همچنین می خواستم به واسطه این فیلم این سال را در ذهن همه پیش بیاورم که اگر هر یک از ما جای پسر خانواده فیلم بود نسبت به مادرش چه رفتاری را پیش می گرفت؟ جواب به این سال می تواند در ذهن ما تلنگری باشد تا بیشتر به پدر و مادر خود توجه کنیم.

در این فیلم به بحث تفاوت نسل ها نیز پرداخته می شود. نسل های مختلفی در فیلم «این جمعیت قابل کنترل» وجود دارد که هر یک دغدغه های خاص خود را دارند. در این کار به برخی از مشکلاتی که در نسل های مختلف وجود دارد اشاراتی داریم.

var player = videojs('player_110407_3720555',{ techOrder: [ "html5" , "flash"],poster:'',width:400,height:300}); videojs.addLanguage('en', {"No compatible source was found for this media.": "مشاهده ی ویدیو نیاز به پشتیبانی مرورگر از codec h264 یا نصب فلش پلیر دارد."}); player.one('play', (function(){ $.post('/fa/ajax/news/video/3720555',{},function (data) {}); })); کد ویدیو دانلود فیلم اصلی

مشکلی دیگری که برای ساخت این فیلم داشتیم از طرف همکاران بود چون در مقطعی که فیلمی جلوی دوربین رفت جامعه در شرایط خاصی به سر می برد. برای همین وقتی ما فیلمبرداری را شروع کردیم به ما انگ خائن بودن زدند که چرا در چنین فضایی کار می کنیم درحالی که ما نیز مانند دیگر اقشار جامعه باید اشتغال خود را می داشتیم. در این همین رابطه برای انتخاب بازیگران هم به مشکلات فراوان مواجه می شدیم چون خیلی از بازیگران حاضر به کار کردن نبودند برای همین به اتفاق تهیه کننده تصمیم گرفتیم سراغ بازیگرانی رویم که دقیقاً مناسب نقش بودند.

ایکنا – جدا از برخورد ناخوشایندی که مسئولان سینمایی با «این جمعیت قابل کنترل» داشتند فیلم از سوی مخاطبان با چه عکس العملی مواجه شد؟

اوجانی: من سینماهایی که فیلم را به نمایش در آوردند می رفتم. تمام افرادی که در سالن نمایش حضور داشتند راضی از سالن بیرون می آمدند. اخیراً نیز در یکی از فرهنگسراها برای فیلم نمایش داشتیم. جالب است منتقد حاضر در جلسه به فیلم حمله کرد اما وقتی اظهار نظرهای مردمی انجام شد تمام نظرها نسبت به فیلم مثبت بود. این موضوع نشان می دهد تا چه حد سلیقه مردم با برخی از منتقدان متفاوت است. با این توضیح معتقدم اگر برای فیلم شرایط اکران مناسبی در نظر گرفته می شد مطمئناً اثر می توانست فروش نسبتاً مطلوبی داشته باشد اما افسوس که هیچ گونه مساعدتی برای نمایش فیلم نشد.

ایکنا- درباره موضوع حج در تاریخ سینمای ما آثار بسیاری کمی تولیدشده است درحالی که این موضوع چون با فطرت مردم درآمیخته انتظار می رود جذابیت بالایی داشته باشد. برای نمونه فیلم «خانه خدا» ساخته جلال مقدم توانست قبل از انقلاب آن هم در شرایطی که فیلم های مذهبی ساخته نمی شد فروشی فوق العاده کند. پیرامون این موضوع نظر شما چیست؟

فرید: درست می گوید فیلم «خانه خدا» توانست قبل از انقلاب فروش خوبی داشته باشد درحالی که یک اثر سیاه وسفید و مستند بود. متأسفم که این را می گویم اما جامعه در شرایطی فعلی اندکی دین زده شده است برای همین هم میزان درخواست حج در سال های اخیر از تعدادش کاسته شده است. در چنین شرایطی رفتن به سمت موضوع مذهبی ریسکی بالا است اما وقتی باور و دغدغه نسبت به موضوع وجود داشته باشد دیگر این ملاحظه کاری ها چندان مورد توجه قرار نمی گیرد.

var player = videojs('player_520162_3720556',{ techOrder: [ "html5" , "flash"],poster:'',width:400,height:300}); videojs.addLanguage('en', {"No compatible source was found for this media.": "مشاهده ی ویدیو نیاز به پشتیبانی مرورگر از codec h264 یا نصب فلش پلیر دارد."}); player.one('play', (function(){ $.post('/fa/ajax/news/video/3720556',{},function (data) {}); })); کد ویدیو دانلود فیلم اصلی

در این میان یک افسوس بزرگ وجود دارد که چرا فیلمی که در آن موضوعی مذهبی مطرح می شود و بخش خصوصی هم بانی آن است از سوی مسئولان سینمایی با استقبال مواجه نمی شود؟ این فیلم حتی در جشنواره فجر مورد پذیرش واقع نشد و برای دریافت پروانه نمایش هم با مشکلاتی بسیار مواجه شد. فیلم سانسورهای متعدد را تجربه کرد و ما بسیار کوشیدم تا گروهی که در سازمان سینمایی وظیفه دادن پروانه نمایش را داشتند به این کار اجازه نمایش را دهند.

یکی از ممیزی های دوره دولت سیزدهم که بسیار غیر منطقی به نظر می رسید این است که دوستان در سازمان سینمایی معتقد بودند فیلمی که می خواهد پروانه نمایش دریافت کند دقیقاً باید خط به خط سناریویی که مجوز ساخت گرفته ساخته شود درحالی که ممکن است در زمان ساخت کارگردانی به نکاتی پی برد که اجرای آن در فیلم سبب بهتر شدن کیفیت کار شود اما قوانین حاکم بر سازمان سینمایی عملاً دست فیلمسازان را برای ساخت کار بهتر می بندد! این سنگ اندازی ها نسبت به فیلمی مذهبی در شرایطی است که مراکز دولتی باید ازاین دست تولیدات حمایت کنند تا بخش خصوصی با انگیزه بیشتری در این حوزه ورود کند.

ایکنا – به عنوان تهیه کننده فیلم وقتی «این جمعیت قابل کنترل» را می ساختید مطمئناً تا حدودی می دانستید این فیلم در گیشه نخواهد توانست فروش آنچنانی داشته باشد. این موضوع را مد نظر داشتید یا اینکه روی فروش فیلم چندان حساب نکرده بودید؟

فرید: هر سینماگری دوست دارد کارش در گیشه با استقبال مخاطب مواجه شود. ما نیز از این قاعده مستثنا نبودیم اما با توجه به بودجه کمی که برای ساخت این فیلم در نظر گرفته شده بود پیش بینی می کردیم فیلم بتواند با اکرانی متأسفانه نه تنها هزینه های فیلم را تأمین کند بلکه به سود آوری هم برسد. درباره هزینه تولید فیلم باید بگویم تقریباً ما یک پنجم یک فیلم معمولی در سینما برای این کار هزینه کردیم برای همین نمی توانستیم از بازیگران چهره یا پولساز استفاده کنیم.

درباره قیمت بازیگران هم باید بگویم به اندازه ای دستمزد برخی بازیگران در سینما زیاد شده که اگر ما می خواستیم تنها دو بازیگر مطرح در کارمان داشته باشیم باید تمام پولی که در اختیارمان بود را به دستمزد بازیگران اختصاص می دادیم. این مسئله مشکلی جدی در سینماست که اگر فکری به حال آن نشود نتایج آن برای کلیت سینما مطلوب نخواهد بود. در سینمای فعلی برخی بازیگران مطرح درخواست رقم های 15 میلیاردی دارند. این میزان دستمزد از ظرفیت و استانداردهای سینمای ما خارج است چون فیلمی که می خواهد از دو بازیگر گران استفاده کند حتماً باید فروشی بالای 100 میلیارد داشته باشد درحالی که تنها چند فیلم کمدی در سال چنین فروش هایی دارند.

وقتی درباره اکران بسیار بد این فیلم حرف می زنم منظورم سینماهای بخش خصوصی نیست چون قابل درک است که سینماداران بخش خصوصی بخواهند فیلمی را روی پرده بفرستند که در گیشه نتواند فروش آثار کمدی را داشته باشد اما سخن اینجاست که سینماهای دولتی چرا باید تابع اقتصاد گیشه باشند؟ آن ها اماکن دولتی در اختیار دارند تا از کارهای فرهنگی حمایت کنند. سینماهای حوزه هنری یا شهرداری از جمله این اماکن هستند اما آنچه در عمل می بینیم این است که آن ها نیز دقیقاً ملاک های گیشه را در اکران های خود مدنظر قرار می دهند.

ایکنا – متأسفانه در سینمای امروز وضعیتی حاکم شده که اگر فیلم های اجتماعی و دینی اکران مناسبی هم داشته باشد بازهم نخواهند توانست فروش چندان مطلوبی داشته باشند. بهترین مثال در این رابطه فیلم های دولتی است که با تبلیغات و اکران گسترده روی پرده می رود اما فروش آن تولیدات نیز راضی کننده نیست...

فرید: به نکته ای درستی اشاره کردید. متأسفانه سیاست گذاری ای که در سینمای ما رخ داده چنین فضایی را بر هنر هفتم این سرزمین حاکم کرده است. در شرایط فعلی اگر فیلم نامه ای اجتماعی که کمی نقد به وضعیت موجود دارد درخواست پروانه ساخت بدهد مجوز دریافت نخواهد کرد اما به آثار کمدی که شاید در بسیاری از آن ها بدآموزی وجود داشته باشد به راحتی مجوز ساخت داده می شود. برای رهایی از این وضعیت پیشنهاد من این است پروانه ساخت حذف شود. اگر این اتفاق رخ دهد خواهید دید چه آثار باکیفیتی در ژانر اجتماعی تولید خواهد شد و مخاطب نیز ازاین دست تولیدات استقبال خواهد کرد. این خواسته نیز امری غیر معمول نیست بلکه رئیس جمهور فعلی در دیداری که با اهالی خانه سینما پیش از انتخابات داشتند روی هشت نکته تأکید کردند که یکی از آن ها حذف پروانه ساخت بود.

var player = videojs('player_408269_3720558',{ techOrder: [ "html5" , "flash"],poster:'',width:400,height:300}); videojs.addLanguage('en', {"No compatible source was found for this media.": "مشاهده ی ویدیو نیاز به پشتیبانی مرورگر از codec h264 یا نصب فلش پلیر دارد."}); player.one('play', (function(){ $.post('/fa/ajax/news/video/3720558',{},function (data) {}); })); کد ویدیو دانلود فیلم اصلی

اوجانی: در تکمیل سخنان آقای فرید باید بگویم ما انتظار این را نداریم که فیلم های اجتماعی و مذهبی مانند فیلم های کمدی تمام سئانس های اکران را در اختیار داشته باشند چون قابل درک است مردم به چه انگیزه ای سینما می روند. مخاطب به سینما می رود که تفریح کند برای همه در همه جای دنیا فیلم های پرفروش عموماً کارهای کمدی هستند اما سخن اینجاست که می شود برای فیلم های جدی هم اکران های مناسب داشت تا امکان دیده شدن هم به این دست آثار داده شود.

وضعیت نامناسب نمایش در پلتفرم ها هم وجود دارد. چند وقت پیش فیلم «این جمعیت قابل کنترل» را به یکی از سکوی نمایش دادم. بعد از چند روز از آن رسانه به من زنگ زدند و گفتند فیلم من به لحاظ مارکتینگ برای پلتفرم آن ها استاندارد لازم را ندارد! این بی توجهی در حالی است که این فیلم در چهار جشنواره بین المللی در بخش مسابقه پذیرفته شده است! وقتی چنین رفتاری را با آثار اجتماعی یا دینی می بینیم این سوال برایم پیش می آید هدف از تولید فیلم در کشور ما چیست؟ آیا ما فیلم می سازیم که تنها سرگرمی ایجاد کنیم یا اینکه در کنار سرگرمی روی موضوعاتی چون آموزش و تزکیه هم نظر داریم؟ جدا از تمام توضیحاتم باید اذعان کنم «این جمعیت قابل کنترل» جذابیت بصری هم داشته و سرگرم کننده است. ایمان دارم اگر فردی که داستان این فیلم را نشنیده آن را تماشا کند تا پایان آن را دنبال خواهد کرد.

ایکنا - در فیلمتان نقش نخست را به فریده سپاه منصور دادید. بازیگری از مکتب تئاتر که کیفیت کاری بسیار بالایی دارند. آیا برای این نقش انتخاب نخستان ایشان بودند؟

اوجانی: ما چند بازیگر دیگر هم برای نقش «خانجون» داشتیم اما ارقام که آن ها پیشنهاد می دادند به اندازه ای بالا بود که از توان ما خارج است. جدا از این موضوع من خود از تئاتر به سینما آمده ام و این مکتب را می شناسم. برای همین تصمیم گرفتم سراغ فردی بروم که در این حوزه صاحب نام هستند. خانم سپاه منصور بسیار بازیگر ارزشمندی و بزرگی هستند که متأسفانه هنوز فرصتی پیش نیامده در جشنواره های سینمایی از وی تجلیل مناسبی صورت گیرد.

ایکنا – اشاره کردید فیلمتان از سوی جشنواره فیلم فجر پذیرفته نشد. آیا پیرامون چرایی این اتفاق از طرف مسئولان جشنواره برای شما اطلاع رسانی صورت گرفت؟

اوجانی: شب قبل از آغاز جشنواره از طرف برخی دوستان و افرادی که در جشنواره حضور داشتند به من بابت قبولی فیلمم تبریک گفته شد و حتی از طرف روابط عمومی از من خواسته شد عکس هایی از پشت صحنه را به آن ها بدهم که برای ساخت تیزرهای جشنواره استفاده شده بود. تمام این اتفاقات باعث شد ما خوشحال باشیم که فیلممان پذیرفته شده است اما یک ساعت قبل از اعلام اسامی به ما گفته شد که فیلم پذیرفته نشده است. وقتی پیرامون دلیل این امر از مسئولان جشنواره سال کردیم آن ها گفتند دبیر جشنواره از حق وتوی خود برای بیرون راندن این فیلم استفاده کرده است.

نکته عجیب تر اینکه در میان آثاری که در جشنواره سال گذشته پذیرفته شدند فیلمی از یکی از دوستانم که سال 98 با مجوز تله فیلم جلوی جشنواره رفته بود اما در فجر به عنوان اثر سینمایی پذیرفته شد! البته سه مورد دیگر مشابه این اثر در جشنواره سال گذشته حضور داشت!

var player = videojs('player_486604_3720560',{ techOrder: [ "html5" , "flash"],poster:'',width:400,height:300}); videojs.addLanguage('en', {"No compatible source was found for this media.": "مشاهده ی ویدیو نیاز به پشتیبانی مرورگر از codec h264 یا نصب فلش پلیر دارد."}); player.one('play', (function(){ $.post('/fa/ajax/news/video/3720560',{},function (data) {}); })); کد ویدیو دانلود فیلم اصلی

فرید: در تکمیل توضیح آقای اوجانی باید بگویم دلیل اینکه فیلم هایی نظیر «این جمعیت قابل کنترل» از جشنواره فیلم فجر جا می مانند این است که در کشور ما دولت خود تولیدکننده فیلم است! در چنین سیستمی جشنواره فجر که رویدادی دولتی است اثر خود را می پذیرد درحالی که وضعیتی باید متفاوت بوده و از فیلم های بخش خصوصی حمایت شود.

نکته بعد اینکه چرا فیلم تجاری باید در جشنواره فیلم فجر حضور داشته باشد؟ برای مثال فیلم «تمساح خونی» اثری است که جای خود را در گیشه پیدا می کند پس چه نیازی است این فیلم در جشنواره فجر که محلی برای دیده شدن کارهای جدی است به نمایش درآید. در همین رابطه می خواهم از فیلم «طبیعت بی جان» شهید ثالث مثال بزنم. این فیلم در اکران عمومی یک یا دو روز بیشتر اکران نشد اما همین اثر در سینمای این کشور ماندگار شد.

ایکنا – در خاتمه این گفت وگو هر نکته ای ناگفته ای که مایل به بازگویی آن هستید را بیان کنید.

اوجانی: از ایکنا بابت برگزاری این جلسه تشکر می کنم زیرا به ما این اجازه داده شد که حرف های خود را بزنیم. در انتهای سخن این مسائل باعث نمی شود من از هدف خود دست بکشم برای همین در کار بعدی ام که برای آن پروانه ساخت نیز دریافت کرده ام سراغ داستانی اجتماعی رفته ام.

فرید: در انتها بازهم تأکید می کنم برای بهبود وضعیت سینما باید در سیاست های سینما اتفاقی رخ دهد وگرنه اگر چنین نباشد شاهد اتفاق خوبی در آینده سینما نخواهیم بود.

گفت وگو از داوود کنشلو

انتهای پیام